La britannia non sarà schiava di Roma

Testo

Initio insequentis aestatis Agricola ad montem Graupium pervenit, quem iam hostis insederat. nam Britanni nihil fracti pugnae prioris eventu et ultionem aut servitium expectantes legationibus et foederibus omnium civitatium vires exciverant. iamque super triginta milia armatorum aspiciebantur, et adhuc adfluebat omnis iuventus et quibus cruda ac viridis senectus, clari bello et sua quisque decora gestantes, cum inter pluris duces virtute et genere praestans nomine Calgacus apud contractam multitudinem proelium poscentem in hunc modum locutum esse ferunt:
“Quotiens causas belli et necessitatem nostram intueor, magnus mihi animus est hodiernum diem consensumque vestrum initium libertatis toti Britanniae fore.”

priores pugnae, quibus adversus Romanos varia fortuna certatum est, spem ac subsidium in nostris manibus habebant, quia nobilissimi totius Britanniae, oculos quoque a contactu dominationis inviolatos habebamus. nos recessus ipse ac sinus famae in hunc diem defendit: nunc terminus Britanniae patet, atque omne ignotum pro magnifico est; raptores orbis,Romani mare scrutantur: soli omnium opes atque inopiam pari adfectu concupiscunt. auferre trucidare rapere falsis nominibus imperium, atque ubi solitudinem faciunt, pacem appellant. Nata servituti mancipia semel veneunt, atque ultro a dominis aluntur: Britannia servitutem suam cotidie emit, cotidie pascit. ac sicut in familia recentissimus quisque servorum etiam conservis ludibrio est, sic in hoc orbis terrarum vetere famulatu novi nos et viles in excidium petimur.

Traduzione

Agricola con l’inizio dell’estate successiva giunse presso il monte Grapium, che i nemici avevano già occupato. Infatti i Britanni per niente infiacchiti, per l’esito della precedente battaglia e temendo la vendetta o la schiavitù con ambasciate e patti avevano mobilitato la forza di tutti i cittadini. Ed erano già scorti oltre trentamila tra i soldati, affluivano fino a quel momento tutti i giovani e anche quelli ai quali la vecchiaia era acerba e robusta, famosi in battaglia. Ciascuno portando i propri decori, come dicono che tra molti comandanti(uno chiamato) Calgaco, illustre per valore e discendenza abbia parlato in questo modo ad una folla ristretta che chiedeva la guerra: Quante volte esamino le cause della guerra e il nostro destino, io ho grande animo che oggi e l’accordo tra voi sarà l’inizio della libertà di tutta la Britannia.

Le precedenti con le quali si combattè con varia fortuna contro i romani, ritenevano la speranza e l’aiuto della guerra nelle nostre mani, poiché i più nobili di tutta la britannia avevamo anche gli occhi inviolati dal contatto con la schiavitù. La stessa lontananza e la protezione di un nome oscuro ci ha difeso fino ad oggi: adesso il confine della britannia è scoperto, e ogni stranezza è invece meravigliosa. Predoni del mondo, i Romani scrutavano il mare: soli tra tutti desideravano allo stesso modo il denaro e la povertà. Rubare, rapire, trucidare rubano il potere con falsi titoli, dove fanno deserto, chiamano pace. Nata la condizione per una schiavitù, quelli nati in servitù sono venduti schiavi una sola volta e sono nutriti inoltre dai padroni: la britannia ogni giorno compra la sua schiavitù, e ogni giorno nutre. E come in famiglia il novizio tra i servi è schernito dai compagni di schiavitù. Così in questa antica schiavitù delle terre, noi nuovi e vili siamo aggrediti.